Başkent: Taşkent 
Yüzölçümü: 447.400 km²
Nüfus:37,7 milyon
Dini Yapı:Müslüman yüzde 88, Ortodoks yüzde 9, diğer yüzde 3
Büyük Kentler:Taşkent, Namangan, Semerkant, Andican, Buhara
Para Birimi:Som

Üyesi Olduğu Başlıca Uluslararası Kuruluşlar
Asya Kalkınma Bankası, Asya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı, Bağımsız Devletler Topluluğu, Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi, Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası, Ekonomik İşbirliği Örgütü, Tarım ve Gıda Örgütü, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü, Uluslararası Ticaret Odası-Ulusal Komiteler, Uluslararası Temiz Ulaştırma Konseyi, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi, Uluslararası Kalkınma Birliği, İslami Kalkınma Bankası, Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu, Uluslararası Finans Kurumu, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu, Uluslararası Çalışma Örgütü, Uluslararası Para Fonu, Interpol, Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Uluslararası Standartlar Teşkilatı, Uluslararası Telekomünikasyon-Uydu Örgütü, Uluslararası Haberleşme Birliği, Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı, Bağlantısızlar Hareketi, İslam İşbirliği Teşkilatı, Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü, Barış için Ortaklık, Şanghay İşbirliği Örgütü, Birleşmiş Milletler, Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü, Birleşmiş Milletler Endüstriyel Gelişme Örgütü, Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü, Dünya Posta Birliği, Dünya Gümrük Örgütü, Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu, Dünya Sağlık Örgütü, Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı, Dünya Meteoroloji Örgütü, Dünya Ticaret Örgütü-gözlemci 

Coğrafi Konum
Orta Asya’nın merkezinde bulunan Özbekistan’ın komşuları Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan ve Türkmenistan olup yüzölçümü 447.400 km2’dir. Ülke güneybatıdaki Ceyhun (Amuderya) ile kuzeydoğudaki Seyhun (Sırderya) ırmakları arasında uzanan toprakların büyük bölümünü kapsar.

Ülkenin kuzey ile güney ucu arası 925 km, doğu ile batı ucu arası 1 400 km olup, sınırlarının toplam uzunluğu 6.221 km’dir. 1936’da kurulan Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti ile birlikte Özbekistan, 13 bölgeye ayrılmıştır. Bu bölgeler: Andican, Buhara, Cizzah, Kaşkaderya, Namangan, Semerkant, Surhanderya, Sırderya, Taşkent, Fergana, Harezm ve Nevai.

Topraklarının yüzde 46’sı yayla ve bozkırlardan ve yüzde 41’i de çöl ve diğer arazi tiplerinden oluşan Özbekistan’ın toplam kara alanlarının yüzde 3’ü orman ve koruluk, yüzde 10’u ise tarıma elverişlidir. Ekilebilir alanların yaklaşık yüzde 95’i ise sulanabilmektedir. Bu özelliği ile Özbekistan, Orta Asya cumhuriyetleri arasında en iyi sulu tarım yapılabilen ülke konumundadır.

Siyasi ve İdari Yapı
Demokratik sistemi yerleştirmek için çok partili sisteme geçilmesine yönelik olarak alternatif partilerin kurulması için gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Aralık 1994’de ilk çok partili demokratik seçimler yapılarak mevcut meclis oluşturulmuştur. 

2004 yılında yapılan bir yasal düzenlemeyle, Özbekistan’da yasama organı olarak; Yüksek Meclis, 150 üyeli Yasama Meclisi ve 100 üyeli Senato olarak yeniden şekillendirilmiştir. Senatoya; Karakalpakistan Cumhuriyeti, Taşkent Şehri ve diğer 12 vilayetten 6’şar senatör (toplam 84 senatör) seçilmekte, kalan 16 senatör de Cumhurbaşkanı tarafından tayin edilmektedir. 150 kişilik Yasama Meclisi’nin 135 milletvekilliği için siyasi partilerden seçim sonucuna göre belirlenmektedir.

Daha önce belirlenen 15 sandalye ise Özbekistan Ekoloji Hareketi’ne verilmiştir. Meclis; dar bölge seçim sistemine göre siyasi partilerin katıldığı oylamalar sonucunda seçilen milletvekillerinden oluşmaktadır. Görev süresi beş yıl olan Meclis, bir sonraki Meclis oluşuncaya kadar görevine devam etmektedir. Seçim günü 25 yaşını doldurmuş olan ve en az beş yıl süreyle Özbekistan’da daimî ikamet eden Özbek vatandaşları milletvekili seçilme hakkına sahiptir. Milletvekilleri bilimsel ve pedagojik faaliyetin dışında ücret karşılığı başka bir faaliyette bulunamamaktadır. 

Senato; bölgesel temsil esasına göre seçilen 100 senatörden oluşur. Karakalpakistan Cokarı Kengesi (Yerel Meclis), 12 vilayet ve Taşkent Şehrine bağlı şehir ve ilçe meclislerine seçilen yerel meclis vekilleri tarafından yapılan ortak toplantılarda, gizli oylama ile 6’şar kişi (toplam 84) Senatör olarak belirlenmektedir. Bakiye 16 senatör ise Cumhurbaşkanı tarafından bilim, sanat, edebiyat, ekonomi ve diğer alanlarda önemli konuma sahip, saygın kişiler arasından atanmaktadır. Senato’da bölgesel, siyasi ve diğer esaslara dayalı gruplar oluşturulamaz. Görev süresi beş yıl olup yeni Senato oluşturuluncaya kadar göreve devam eder. Seçim günü 25 yaşını doldurmuş, beş yıl daimî olarak ikamet eden Özbek vatandaşları senatör olma hakkına sahiptir. Dokunulmazlık hakkına sahip olan Senato üyeleri, suçlanamaz, gözaltına alınamaz ve yargılanamazlar.

Senato’da daimî olarak görev yapacak senatör sayısı toplam üyenin dörtte birini geçemez, daimî çalışacak senatörler bilimsel ve pedagojik faaliyetin dışında ücret karşılığı herhangi bir gelir getirici işle meşgul olamazlar. Bakanlar Kurulu; başbakan, başbakan yardımcıları, bakanlar ve devlet komitesi başkanlarından oluşur. Karakalpakistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkanı da Bakanlar Kurulu üyeleri arasında yer almaktadır. Bakanlar Kurulu, Cumhurbaşkanı ve Yüksek Meclis’e (Yasama Meclisi ve Senato) karşı sorumludur. Bakanlar Kurulu, seçimlerin ardından kurulan yeni Yüksek Meclis’e istifasını sunar. Yeni yapılan genel seçimlerin ardından başbakan adayı, Yasama Meclisi’nde en çok milletvekilliği sandalyesine sahip siyasi parti veya eşit sayıda milletvekilliği sandalyesine sahip birkaç siyasi parti tarafından önerilir. Cumhurbaşkanı önerilen başbakan adayını inceledikten sonra 10 günlük süre içerisinde Yasama Meclisi ve Senato onayına sunar. Başbakan adayı, milletvekilleri ve senatörlerin toplam sayısının yarısından fazlasının destek oyu ile onaylanmış sayılır. Bakanlar Kurulu üyeleri başbakan tarafından önerilir ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanır. 

Başbakan ile Yasama Meclisi arasında devamlı anlaşmazlık olması durumunda, Yasama Meclisi milletvekilleri toplam sayısının en az üçte ikisi tarafından Cumhurbaşkanına sunulan öneri çerçevesinde, Yüksek Meclis’in alt ve üst kanadının ortak oturumunun gündemine başbakana güvensizlik oyu verilmesi konusu getirilir. Başbakana güvensizlik oyu, milletvekilleri ile senatörlerin toplam sayısının en az üçte ikisinin oy vermesi durumunda geçerli olacaktır. Bu durumda, Cumhurbaşkanı başbakanın görevinden alınmasına ilişkin karar alır. Bakanlar Kurulu da başbakan ile birlikte istifa eder. Yeni başbakan adayı Cumhurbaşkanı tarafından Yüksek Meclisi Yasama Meclisi’ndeki siyasi parti meclis gruplarıyla ilgili istişareler yapıldıktan sonra Yüksek Meclis alt ve üst kanadının onayına sunulur. Başbakan adayı Yüksek Meclis tarafından iki kez reddedilmesi durumunda Cumhurbaşkanı, başbakan vekilini atar ve Yüksek Meclisi fesheder. 

Bakanlar Kurulu, başbakan, 7 başbakan yardımcısı, 15 bakan ve 8 komite başkanından oluşmaktadır. İlk Cumhurbaşkanı İslam Kerimov’un vefatı sonrası yapılan seçimlerde 2003 yılından beri başbakanlık görevini yürüten Şavkat Mirziyoyev yeni Cumhurbaşkanı olarak seçilerek görevine devam etmektedir.

Nüfus Yapısı
2025 yılında tahmini 37,7 milyon kişi ile dünyada 40. sırada yer alan Özbekistan nüfusunun 2030 yılında yaklaşık 42 milyon kişi olacağı tahmin edilmektedir. Nüfusun büyük bölümü Fergana Bölgesinde yaşamakta olup, ülkenin güneyinde de nüfus yoğunken merkez ve çöllerde nüfusun yoğunluğu oldukça düşüktür. Nüfusun yüzde 50’sinden fazlası şehirlerde yaşamaktadır. Genç bir nüfusa sahip olan Özbekistan’da nüfusun yüzde 16,6’sı 25, yüzde 23,1’i 15 yaşın altındadır.

Doğal Kaynaklar 
Özbekistan’da 100’den fazla yeraltı maden çeşidi bulunmaktadır. Bunların başında; altın, bakır, gümüş, kurşun, çinko, uranyum ve benzeri yeraltı kaynakları gelmektedir. Özbekistan volfram, doğal gaz ve diğer yeraltı hammadde kaynakları bakımından önemli bir zenginliğe sahiptir. 

Özbekistan’da en önemli maden kaynağı altın yataklarıdır. Özbekistan, altın madenleri bakımından dünyada dördüncü, altın üretiminde ise BDT ülkeleri içinde Rusya’dan sonra ikinci, dünyada dokuzuncu sırada yer almaktadır. Altın yataklarının merkezi Nevai vilayetindeki Muruntov’dur.

Burada 20 yıl önce altın bulunmuş ve işlenmeye başlanmıştır. Dünyada; Muruntov yatağı, açık usulde altın kazılan Endonezya’daki “Grosberg” yatağından sonra ikinci sıradadır. Onun uzunluğu 3,5 km, eni 2,7 km ve çukurluğu 430 metredir. Taşkent sınırında Cizzah ve Namangan vilayetlerinde de (Mercan-Bulak, Zarmitan, Çadak) altın maden yatakları vardır. Bu maden yatakları sayesinde Taşkent’e yakın Almalık şehri kurulmuş ve burası renkli metallerin işlendiği merkez haline gelmiştir. 

Ülkede bir diğer önemli doğal kaynak da bakırdır. Toplam bakır rezervleri 1,3 milyon ton olarak hesaplanan Özbekistan, bu alanda dünyada onuncu sırada gelmektedir. Ülkede 40 yıl daha işletilebileceği öngörülen bakır, aynı zamanda ülkenin önemli ihraç kalemleri arasında yer almaktadır.

Dünyanın 7’nci büyük uranyum üreticisi ve 5’inci ihracatçısı olan Özbekistan'ın bilinen uranyum rezervleri ise 185.500 ton civarındadır. Özbekistan topraklarında çok miktarda tuz yatakları, alüminyum, mermer, granit, değerli taşlar ve inşaat malzemeleri hammaddesi vardır. Meşhur Gazdan mermer yatağı ülkede bulunmaktadır. Bu mermerler inşaatlarda, binalarda ve diğer çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Çakmak taşı, seramik, porselen mineralleri vardır. Siyah metallerden demir, manganez ve krom yatakları mevcut olup, bunları işlemek için Bekabad’da metalurji fabrikası kurulmuştur. Özbekistan’da çok miktarda manganez bulunan maden yatakları özellikle Dautaş, Kızılbayrak, Kaşkaderya sınır bölgelerinde yer almaktadır.

Özbekistan sanayi üretiminde renkli metaller önemli yer tutmaktadır. Üretim, genel olarak altın, bakır ve ısıya dayanıklı metallerden oluşmaktadır. Bu alandaki en büyük işletme, Almalık’taki metalurji kompleksidir. Çırçık şehrindeki fabrikada volfram ve molibden üretimi gerçekleştirilmektedir. 

Genel Ekonomik Durum
Özbekistan ekonomisi büyük ölçüde doğal gaz ve emtia ihracatına dayanmaktadır. 2016 yılından bu yana iddialı ekonomik reformlara girişen ülke, ekonomik büyümeyi sürdürmüş ve yatırımcılar için daha çekici hale gelmiştir.

Özbekistan'ın ekonomik kalkınma stratejisi, çeşitlendirilmiş ve rekabetçi bir ekonomi yaratmayı, yenilikçi teknolojiler ve yeni pazar yönetimi yöntemleri kullanarak ulusal kaynakların kullanımını en üst düzeye çıkarmayı hedeflemektedir. 

Ekonominin reel sektörüne ait sektör ve işletmelerin istikrarlı ve kesintisiz işleyebilmesi için ülkede gerekli kaynak tabanı oluşturulmuştur. İthal ikameci ürünlerin üretimi ve endüstriyel üretimin çeşitlendirilmesi yoluyla ihracatın yapısında önemli değişiklikler sağlanmıştır. Komşu ülkelerle ilişkilerin güçlendirilmesi, ülkeler arasında sosyo-ekonomik, ticari, endüstriyel ve kültürel bağların geliştirilmesi için pek çok çalışma yapılmaktadır.

Özbekistan, küresel olarak koronavirüs pandemisi ve beraberindeki arz ve talep yönlü şokların neden olduğu bir resesyona girmeyen birkaç ülkeden biri olmuştur. Ekonomisi dış şoklara karşı dirençli olduğunu kanıtlamıştır. Olumlu makroekonomik görünüme rağmen, Özbek ekonomisi bazı bölgesel ülkelere göre kişi başına gelirde önemli ölçüde daha düşük olmaya devam ediyor. 

2022-2024 yılları arasında Özbekistan güçlü bir ekonomik performans sergilemiş ve GSYİH’sı ortalama yüzde 6’nın üzerinde büyümüştür. Enerji ve altyapı sektörleri de dahil olmak üzere alanlardaki sabit yatırımlar büyümeyi destekleyecektir.

İhracat ve hükümet geliri, 2025 yılında rekor küresel altın fiyatlarından faydalanacaktır; altın normalde ihracatın yaklaşık yüzde 20'sini ve hükümet gelirinin yüzde 15'ini oluşturmaktadır. Yükselen altın fiyatları ayrıca yatırımı ve daha hızlı üretim büyümesini teşvik ederek sermaye yatırımının sağlam kalmasını ve büyümenin güçlü olmasını sağlaması beklenmektedir. Daha düşük enflasyon, parasal gevşeme ve Rusya'dan gelen istikrarlı para transferi girişleri sonucunda özel tüketim sağlıklı olacaktır. 2024'teki sağlam sonuçlara dayanarak, perakende, inşaat, hizmetler ve turizm sektörlerinde de geniş tabanlı bir genişleme beklenmektedir. 

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası'na (EBRD) göre, Özbekistan ekonomisi bu yılın ilk yarısında yüzde 7,2 oranında büyüyerek ivme kazandı. Hizmet sektöründeki büyüme yüzde 8,2'ye ulaştı. Bu yüksek büyüme, güçlü iç talep, artan reel ücretler ve döviz transferlerindeki yüzde 28,7'lik artışın etkisiyle gerçekleşti.

Banka ayrıca, raporlama döneminde Özbekistan'ın sanayi göstergelerinde, gıda ve metalurji üretimindeki artışın da desteğiyle iyileşmeler olduğunu bildirdi. Doğal gaz üretimindeki zayıflık, küresel altın fiyatlarındaki yüksek seviyeyle dengelendi.

EBRD, Özbekistan ekonomisinin 2025 yılında yüzde 6,7, 2026 yılında ise yüzde 6 oranında büyümesini öngörüyor. Bu büyüme, güçlü iç tüketim ve yatırımın yanı sıra, yabancı yatırımlarla desteklenen üretimin istikrarlı bir şekilde çeşitlendirilmesiyle desteklenecek.

Dış Ticaret Verileri
Özbekistan’ın 2024 yılı ihracatı 32 milyar dolar olmuştur. İhracat yaptığı başlıca ülkeler: Rusya Çin, Kazakistan, Türkiye ve Afganistan’dır. Ülkenin ihracatında Türkiye yaklaşık %5 paya sahiptir. 

Ülkenin 2024 yılında ihraç ettiği başlıca ürünler: altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde); pamuk ipliği (dikiş ipliği hariç) (ağırlık itibariyle pamuk oranı>=%85 ve perakende olarak satılacak hale getirilmemiş); petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar; rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham) ve petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlardır.

2024 yılında ülkenin ithalatı ise 56 milyar dolar olmuştur. İthalat yaptığı başlıca ülkeler sırasıyla Çin, Rusya, Kazakistan, G. Kore ve Türkiye’dir. Ülkenin ithalatında Türkiye yaklaşık yüzde 5 paya sahiptir. 

2024 yılında ithal ettiği başlıca ürünler ise petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar; tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış); petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar; otomobiller ve karayolu taşıtları için aksam ve parçalardır.

Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü
Özbekistan, 2024 yılında tahmini 731 milyon dolar doğrudan yabancı yatırım çekmiştir. Toplam yabancı sermaye stoğu yaklaşık 15 milyar dolara ulaşmıştır. 1 Nisan 2024 tarihi itibariyle Özbekistan'da yabancı sermayeli işletme ve kuruluş sayısı 14 bin 226 ulaşmıştır.

Yabancı sermayenin katılımıyla faaliyet gösteren en fazla işletme sayısı olan ülkeler:

  • Rusya-3.019
  • Çin-2.501
  • Türkiye-1.886
  • Kazakistan-1.102
  • Güney Kore-727
  • ABD-311
  • Tacikistan-307
  • Kırgızistan-280
  • Azerbaycan-236
  • Almanya-220
  • Türkmenistan-187

Türkiye ile Ticaret Hacmi
2024 yılında ülkeye ihracatımız yaklaşık 2,2 milyar dolar olmuştur. İhraç ettiğimiz başlıca ürünler: kıvılcım ile ateşlemeli içten yanmalı doğrusal veya döner pistonlu motorlar (patlamalı motor); demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelikten sac, çubuk, vb. ürünler; otomobiller, tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç giyim eşyası (örme) ve dokuma ipliklerin, mensucatın yıkanması, temizlenmesi, kurutulması, ütülenmesi, sarılması, katlanması vb. için makinalardır.

2024 yılında ülkeden ithalatımız ise 1 milyar dolar olmuştur. Pamuk ipliği (dikiş ipliği hariç) (ağırlık itibariyle yüzde 85’ten büyük pamuk oranı ve perakende olarak satılacak hale getirilmemiş); bakır teller, demir cevherleri ve konsantreleri, etilen polimerleri (ilk şekillerde); bakırdan ince ve kalın borular ithal edilen başlıca ürünlerdir. 2024 yılında Özbekistan ile ticarette Türkiye’nin 1 milyar dolar dış ticaret fazlası verdiği gözlenmektedir.

Bursa’nın Özbekistan’a İhracatı
Türkiye’nin en önemli ihracatçı kentlerinden biri olan Bursa, Orta Asya’nın tüm ülkeleri gibi Özbekistan’a da ihracat gerçekleştiriyor. 2024 yılı verisiyle Bursa, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Özbekistan’a yıllık toplamda yaklaşık 450 milyon dolarlık ihracata imza attı. En fazla ihracatı 260 milyon dolar ile Kazakistan’a gerçekleştiren Bursa, Kırgızistan’a 99 milyon dolarlık, Özbekistan’a 62 milyon dolarlık, Türkmenistan’a 25 milyon dolarlık dış satıma imza attı.

Ocak-Kasım 2025 döneminde Bursa’nın söz konusu ülkelere ihracatında düşüş gözlendi. Bursa’nın 11 aylık toplamda Kazakistan’a ihracatı, bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 41’lik kayıpla 142,5 milyon dolara, Kırgızistan’a ihracatı yüzde 37,5’luk düşüşle 58 milyon dolara, Özbekistan’a ihracatı ise yüzde 5,8’lik gerilemeyle 53 milyon dolara indi. Bursa’nın Türkmenistan’a ihracatı, yüzde 95’lik bir artış gösterdi ve 43 milyon doları aştı.