Başkent: Roma
GSYİH: 2.422.855.000 $
Kişi Başı GSYİH: 41.091$
Büyüme Oranı: % 0,4
Nüfus: 58.963.000
Yüzölçümü: 301.338 km²
İtalya, Avrupa’nın güneyinden Akdeniz içlerine doğru kuzeybatı güneydoğu yönünde uzanan bir yarımada üzerinde yer alır. Güneyinde ve batısında Akdeniz, doğusunda Adriyatik Denizi ve kuzeyinde Alp Dağları ile çevrelenmiştir. Akdeniz’deki Sicilya ve Sardunya adaları ile yarımada çevresindeki irili ufaklı birçok ada İtalya’ya aittir.
Doğal Kaynaklar
İtalya, dünyanın önde gelen pomza, pozzolana ve feldspat üreticilerinden biridir. İtalya'nın iyi bilinen bir diğer yeraltı kaynağı olan mermer, özellikle de Toskana'daki Massa ve Carrara ocaklarından çıkan dünyaca ünlü beyaz Carrara mermeridir. Üretim için ihtiyaç duyulan çoğu hammadde ve ülkenin enerji kaynaklarının %80'inden fazlası ithal edilmektedir (katı yakıtların %99,7'si, petrolün %92,5'i, doğal gazın %91,2'si ve elektriğin %13'ü). İthalata olan bağımlılık nedeniyle, İtalyanlar elektrik için AB ortalamasından yaklaşık %45 daha fazla ödeme yapmaktadır.
Son on yılda İtalya, dünyanın en büyük yenilenebilir enerji üreticilerinden biri haline gelmiş ve Almanya'dan sonra Avrupa Birliği'nin ikinci büyük ve dünyadaki dokuzuncu üretici ülkesi olmuştur. Ülke aynı zamanda güneş enerjisinde de dünyanın beşinci en büyük enerji üreticisidir. Yenilenebilir kaynaklar, İtalya'da üretilen tüm elektriğin %27,5'ini oluşturmaktadır (su gücü %12,6, %5,7 ile güneş, %4,1 rüzgâr, %3,5 biyoenerji ve %1,6 jeotermal kaynaklar). Ulusal enerji talebinin geri kalanı fosil yakıtlarla (%38,2 doğal gaz, %13 kömür, %8,4 petrol) ve ithalatla karşılanmaktadır.
Temel Ekonomik Göstergeler
Avrupa’nın 4. dünyanın 8. büyük ekonomisi olan İtalya, Avrupa Birliği’nin kurucu üyesidir. Ülke aynı zamanda ABD, Almanya, İngiltere, Fransa, Kanada, Japonya ve Rusya ile birlikte G8 adı verilen sanayileşmiş ülkeler grubuna dahildir. İtalya güçlü ekonomik yapısını, diğer sanayileşmiş ülkelere oranla daha çok aile şirketi olan ve bu aileler tarafından yönetilen, sanayi grupları içerisinde bir araya gelmiş olan küçük ve orta ölçekli firmalara borçludur. Bu firmalar çeşitli kapital ve tüketim ürünleri kategorilerinde uzmanlıklar geliştirmişlerdir. Büyük ölçekli firmalar ise daha çok Kuzey ve Orta İtalya’da toplanırken Güney İtalya’da daha çok tarım ve turizm alanında faaliyet gösteren küçük işletmeler faaliyet göstermektedir.
İtalya ekonomisinde imalat sektörü çok güçlüdür. İmalat sektöründe son 30 yıldır Avrupa’nın 2. dünyanın 6. büyük üreticisi, imalat sektörü ihracatında dünyada ticaret fazlası veren 5. ülkesidir. Ana sanayiler arasında otomotiv, gemi yapımı, kimyasallar, mobilya, giyim ve tekstil, deri eşya ve ayakkabı, gıda prosesi, seramik ürünler, parçalar ve makineleri sayılabilir. İtalyan ekonomisinin bir diğer gücü ise “sanayi bölgeleri” olarak adlandırılan ve aynı sektörde, her biri üretim aşamalarının başka bir dalında uzmanlaşmış birçok firmanın sıkı ekonomik ilişkiler içerisinde bir arada bulunduğu alanların gelişimidir. Bugün İtalya’da 200’den fazla sanayi bölgesi mevcuttur. Ülke çok çeşitli ihracat yapısına sahip olup, belli başlı sektörlerdeki global rekabet gücü, know-how üstünlüğü ve yenilikçilik “Made in Italy” markasını oluşturmuştur.
Dış Ticaret
İtalya’nın ihracatına bakıldığında ağırlıklı olarak makine, nakliye ekipmanı, metal ve kimyasallar gibi orta düzey teknoloji gerektiren ürünlerin olduğu görülmektedir. Bunun yanında, gıda ve içecek, tekstil, kıyafet, deri, ayakkabı, seramik gibi İtalyan küçük ve orta ölçekli işletmelerinin belkemiğini oluşturan emek yoğun ürünler de İtalya’nın ihracatında önemli yer tutmaktadır. İtalya’nın ihracatında AB üyesi ülkelerinin payı 2001’den beri düşmekteyse de bu oran halen %50’nin üstündedir. Almanya, İtalya’nın ihracatında birinci sırada yer almaktadır. İtalya’nın ithalatında AB ülkelerinin payı %60 civarındadır. Almanya İtalya’nın ithalatında da birinci sırada yer almaktadır.
2024 yılında İtalya’nın ihracatında başlıca ürün grupları: makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; eczacılık ürünleri; motorlu kara taşıtları; elektrikli makina ve cihazlar; mücevherci eşyası; plastikler ve mamulleri; demir veya çelikten eşya; mineral yakıtlar, yağlar; optik, fotoğraf, ölçü, tıbbi alet ve cihazlar ile örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı olmuştur.
Aynı yıl İtalya’nın ithalatında başlıca ürün grupları ise: mineral yakıtlar, yağlar; motorlu kara taşıtları; makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; elektrikli makina ve cihazlar; eczacılık ürünleri; organik kimyasallar; plastikler ve mamulleri; demir ve çelik; mücevherci eşyası ile optik, fotoğraf, ölçü, tıbbi alet ve cihazlar olmuştur.
Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü İtalya, 2023 yılında 18 milyar dolar ile doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında 25. sıradadır (ABD 311 milyar dolar ile 1., Türkiye 10 milyar dolar ile 31., UNCTAD-2025). 2021-2023 döneminde toplam doğrudan yabancı yatırım miktarı 47 milyar dolar olan İtalya, 2023 yılında 494 milyar dolarlık toplam yabancı sermaye stoğu ile de dünyada 22. sırada yeralmaktadır (ABD 13 trilyon dolar ile 1., Türkiye 157 milyar dolar ile 43., UNCTAD-2025).
İtalya, Almanya'dan sonra Avrupa'nın ikinci, dünyanın da 8. en büyük imalatçısıdır. Ayrıca, G20 ülkeleri arasında, imalat sanayi ticaretinde fazla veren beşinci ülkedir. Makine üretiminde yine Almanya'dan sonra ikinci, ilaç sanayiinde de Avrupa'nın üçüncü en büyük üreticisidir.
Sektörlerin Analizi
2024 yılı verilerine göre tarım sektörü İtalyan ekonomisinde 42,4 milyar avro (ağırlık olarak %3,5) katma değer ile İtalya'nın önemli sektörlerinden biridir. 2024 yılında İtalya’da kayıtlı tarım şirketi sayısı bir önceki yıla göre %-2,2 azalarak 688.289 olmuştur. Sektörde çalışan sayısı ise 907 bindir. 2024 yılı itibarıyla İtalya’nın tarım sektörü ihracatı değer bazında 9,2 milyar avro, ithalatı ise 22,4 milyar avro olmuştur. Dünyanın önde gelen tarımsal ihracatçı ülkeleri ve pazar paylarına bakıldığında, 2024 yılında İtalya’nın %3,5 pay ile 9.sırada yer aldığı görülmektedir. Türkiye ise (%1,6) pazar payı ile 19.sıradadır. İtalya’nın tarım sektörü ihracatı değer bazında 8,4 milyar avro iken, ithalatı 29,6 milyar avro olarak kaydedilmiştir. Ürün bazında incelendiğinde; ihracat kalemleri arasında %23,5 pay ile sebzeler (kavun dahil ve şeker pancarı ve patates hariç) önemli bir paya sahiptir ve ardından yumuşak ve sert çekirdekli meyveler (%15,3) ve sert kabuklu yemişler (%11,4) gelmektedir. İthalat kalemleri arasında; Tahıllar (%19,9), İçecek imalat sanayinde kullanılan bitkiler (%13,7), deniz, göl ve tatlı suda yetişen balık ve su ürünleri (%8,9), diğer meyve ağaçları, meyveler ve sert kabuklu yemişler (%8,9), sığır ve manda (%7,3) ve yağlı tohumlar (%6,4) ilk sıralarda yer almaktadır.
2024 yılında İtalya’nın tarımsal gıda sektörü ihracatı bir önceki yıla göre %8,3 artarak yaklaşık 67,4 milyar ve ithalat ise %6,9 artarak yaklaşık 65,5 milyar avro olarak gerçekleşmiştir. İtalya’nın tarımsal gıda sektörü ihracatında yine Avrupa’nın ağırlığı (%72,8) en fazladır ve ardından sırayla Amerika (%12,8) ve Asya (%8,5) kıtaları gelmektedir. İthalatında ise Avrupa (%76,5), Amerika (%15,5) ve Asya (%8,4) kıtaları öne çıkmaktadır. Tarımsal gıda ihracatında ilk sıralarda, Almanya (%15,7), Fransa (%11,1) ve ABD (%11,6) yer almakta olup ithalatında ise Fransa (%12,1), Almanya (%11,9) ve İspanya (%12,6) ilk üç sıradadır.
İtalya Ticaret Odaları (Movimprese) verilerine göre, 2024 yılında İtalya’da kayıtlı toplam şirket sayısı bir önceki yıla göre %0,6 artarak 5.876.871 olmuştur ve bu da kayıtlar ve fesihler arasındaki dengenin +36.856 işletme ile pozitif olduğuna işaret etmektedir. Yeni açılan işletmelerin sayısı %5,4 artarak 322.835 olmuş, kapanan işletmelerin sayısı da %4,8 artarak 285.979 olmuştur. İmalat sanayi sektöründe 526.342 şirket faaliyet göstermektedir. İtalya’da kurulu aktif şirket sayısı ise 5.025.350’dir ve bu sayı bir önceki yıla göre %0,7 artmıştır. İtalya, makina-teçhizat, moda ürünleri, gıda, otomotiv ve ilaç gibi stratejik ve çeşitlendirilmiş sektörleriyle Avrupa'nın ikinci sanayi ülkesidir. 2024 yılı itibariyle İtalyan GSYH’sinin %16’sını temsil eden sanayi sektörü yüksek oranda ihracata yöneliktir. 2024 yılı, sanayi üretiminde %3,5'lik bir azalma ile kapanmıştır. Takvim etkilerinden arındırılmış endeksin eğilimsel dinamiği, yılın her ayında negatif oldu ve tüm çeyreklerde daralmalar yaşandı. Ana sanayi grupları arasında yalnızca enerji sektörü 2024 yılı genelinde bir artış kaydetti. İmalat sanayinde ise yalnızca gıda, içecek ve tütün endüstrileri, bir önceki yıla göre büyüme gösterdi; en belirgin gerilemeler ise tekstil, giyim, deri ve aksesuarlar ile taşıma araçları üretimi sektörlerinde görülmüştür.
2025 yılı itibariyle en güncel 2022 rakamlarına göre makine sektöründe 18.119 firma faaliyet göstermekte olup, bunların %26,1’i KOBİ’dir. Sektörde istihdam edilen kişi sayısı 489.110’dır. İhracat yapan şirketlerin oranı %54,2 olarak verilmektedir. 2022 yılı verilerine göre, yurtdışında yerleşik ve yurtiçinde kontrol edilen şirketlerin cirosu 47,7 milyar avro, İtalya'da yerleşik yabancı kontrollü şirketlerin cirosu 37,9 milyar avrodur. 2024’te dünyanın önde gelen makina ihracatçı ülkeleri ve pazar paylarına bakıldığında, İtalya’nın makine sanayi sektöründe %6,1 pay ile 5.sırada yer aldığı görülmektedir. İlk 3’te ise sırayla Çin (%19) Almanya (%13,5) ve ABD (%9,8) yer almaktadır. 2024 yılı verilerine göre (geçici), makine sanayi sektörü ihracatı 99,8 milyar avro ve ithalatı ise 39,7 milyar avro olarak gerçekleşmiştir.
İtalya'da hizmet sektörü, ülkenin ekonomik yapısının önemli bir parçası olup, son yıllarda önemli bir büyüme trendi göstermektedir. 2024 yılı itibarıyla, hizmet sektöründen elde edilen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) değeri, bir önceki yılın aynı dönemine göre %3,9 oranında bir artış göstermiştir. Hizmet sektörü, turizm, ticaret, finansal hizmetler, bilgi ve iletişim teknolojileri, ulaştırma ve lojistik gibi birçok alt sektörü kapsamaktadır. Özellikle turizm, İtalya ekonomisi için kritik bir öneme sahiptir. 2023 yılında, turizm faaliyetleri sayesinde yaklaşık 851 milyon avroluk bir ekonomik etki yaratılmıştır. Bu durum hem istihdam hem de GSYİH'ye katkı açısından olumlu bir göstergedir. Ticaret sektörü de hizmetler arasında önemli bir yer tutmaktadır. 2024 yılı sonu itibarıyla, ticaret sektöründe kayıtlı 1.368.330 şirket bulunurken, genel hizmetler sektörüne inşaat sektörüne kayıtlı şirket sayısı da eklendiğinde toplam şirket sayısı 2.195.592 olarak kaydedilmiştir. 2024 yılı son çeyreğinde, hizmet sektörü yeniden büyüme göstermiştir.
Ancak, yeni iş alımlarındaki düşüş ve maliyet baskıları, sektördeki zorlukları da ortaya koymaktadır. Özellikle personel maaşları ve enerji maliyetlerindeki artışlar, hizmet sağlayıcılarını fiyatlarını artırmaya zorlamaktadır. İtalya'da hizmet sektörü, genel ekonomik büyümenin önemli bir itici gücü olmaya devam etmektedir. 2024 yılı itibarıyla, hizmet sektöründen elde edilen GSYİH değeri, bir önceki yılın aynı dönemine göre %3,9 oranında bir artış göstermiştir. Önümüzdeki yıllarda, dijitalleşme ve yeşil dönüşüm gibi trendlerin sektördeki şirketler tarafından benimsenmesi, rekabet avantajı sağlayacaktır. Ayrıca, turizm ve ticaret gibi alanlardaki büyüme beklentileri, genel ekonomik iyimserliği desteklemektedir. İtalya'da hizmet sektörü, ekonomik büyümenin önemli bir parçası olup, çeşitli alt sektörlerdeki faaliyetlerle çeşitlenmiştir. Turizm, ticaret ve finansal hizmetler gibi alanlardaki büyüme, genel ekonomik performansı olumlu yönde etkilemektedir. Bununla birlikte, maliyet artışları ve yeni iş alımlarındaki düşüş gibi zorluklar, sektördeki şirketlerin karşılaştığı başlıca sorunlardır. Gelecekte, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik odaklı stratejiler, hizmet sektörünün rekabet gücünü artırmada kritik rol oynayacaktır.
İtalya madencilik açısından kıt kaynakların söz konusu olduğu bir ülkedir. Maden ve minerallerin çıkarılması alanında kayıtlı firma sayısı 2020 yılında 4.012 olan firma sayısı 2024 yılı sonunda 3.403’tür. Bu alanda faaliyet gösteren firmaların neredeyse tamamı KOBİ niteliğindedir. 50 ve üzeri çalışanı olan madencilik firma sayış ISTAT verilerine göre, en son açıklanan yıl olan 2023 yılı verileri dikkate alındığında 47’dir. Özellikle Po vadisinde ve Adriyatik Denizi açıklarında doğal gaz çıkarılması, ülkenin ana maden kaynağını oluştururken hem mevcut sahaların tükenmesi hem de kaynakların çıkarılmasını sınırlayan katı çevresel düzenlemeler nedeniyle sürekli ve durdurulamaz bir düşüş içindedir. Ancak, bu minerallerin çıkarılıp üretimleri iç talep için yetersiz kalabilmektedir.
İtalya, doğal gaz ve yenilenebilir enerji teknolojileri açısından oldukça cazip bir pazar olarak öne çıkmaktadır. 2022 yılında İtalya, 2021 yılına göre enerji tüketimini %4,5 oranında azaltarak toplamda 149.175 kiloton petrol eşdeğeri (ktoe) enerji tüketmiştir. Buna rağmen, enerji karışımında hala fosil yakıtlar başat konumda yer almıştır.
Çevre ve Enerji Güvenliği Bakanlığı'nın (MASE) yayımladığı Ulusal Enerji Görünümü raporuna göre, 2022 yılında tüketilen enerjinin %37,6'sı doğal gazdan, %35,7'si petrol ve petrol ürünlerinden, %18,5'i yenilenebilir enerjilerden, %5'i kömürden, %2,5'i ithal elektrikten ve %0,8'i yenilenemeyen atıklardan sağlanmıştır. Tüketimdeki en büyük azalma sanayi sektöründe (%7,8), buna karşın ulaşım sektörü enerji tüketiminde artış göstermiştir. Elektrik talebi ise yaklaşık %1 oranında düşerek pandemi öncesi seviyelerinin altında kalmıştır.
Türkiye-İtalya Dış Ticareti
Türkiye’nin AB üyeliğini destekleyen ülkelerin başında gelen İtalya, Türkiye’nin en önemli ticaret ortaklarından biridir. Türkiye’nin İtalya’ya yakın olması ve komşu olduğu pazarlara girebilmek için önemli bir merkez oluşturması Türkiye’yi, İtalya için önemli bir yatırım ve ticaret ortağı haline getirmektedir.
Avrupa Birliğinin en gelişmiş ekonomileri arasında yer alan İtalya ile Türkiye arasındaki ilişkiler birbirini tamamlar niteliktedir. Tekstil-konfeksiyon, deri, makine imalat, gıda işleme ve kimya sektörleri İtalyan firmalarının işbirliğine son derece açıktır.
Bu sektörlerin yanı sıra ambalaj, madencilik, mobilya, otomotiv yan sanayi, elektronik, güvenlik sistemleri, mücevherat, haberleşme, mühendislik, lojistik, metal işleme, gemi inşa, enerji, ulaştırma, çevre projeleri, savunma sanayi, sağlık, finansal hizmetler ve turizm sektörleri de işbirliği potansiyeline sahiptir.
2024 yılında Türkiye’nin İtalya’ya ihracatı yaklaşık 13 milyar dolar olmuştur.
Aynı yıl, Türkiye’nin İtalya’ya ihracatında başlıca ürün grupları: motorlu kara taşıtları; makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; demir ve çelik; mineral yakıtlar, yağlar; meyveler ve sert kabuklu meyveler; elektrikli makina ve cihazlar; plastikler ve mamulleri; bakır ve bakırdan eşya; demir veya çelikten eşya ile örme giyim eşyası ve aksesuarı olmuştur.
2024 yılında Türkiye’nin İtalya’dan ithalatı yaklaşık 19 milyar dolar dolmuştur.
Aynı yıl Türkiye’nin İtalya’dan ithalatında başlıca ürün grupları ise: mücevherci eşyası; makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; motorlu kara taşıtları; elektrikli makina ve cihazlar; plastikler ve mamulleri; demir veya çelikten eşya; demir ve çelik; mineral yakıtlar, yağlar; optik, fotoğraf, ölçü, tıbbi alet ve cihazlar ile Eczacılık ürünleri olarak kaydedilmiştir.
İş Kültürü
Akdeniz ülkelerinde olduğu gibi İtalya’da da piyasaya girişte en etkili yöntem yüz yüze görüşme yapmaktır. Ülke genelinde yabancı dillerin yaygın kullanılmaması sebebiyle ikili ticari ilişkilerde tercüman kullanımı gerekebilmektedir. İş çevrelerinde yaygın yabancı dil İngilizcedir. Ülkede bir toplantıya başlarken, bitirirken ya da anlaşmaya varıldığında el sıkışmak yaygındır. Tüm anlaşmalar yazılı hale getirilir ve imzalanır. Kuzey İtalya’da yerleşik firmalar arasında yapılan ticari sözleşme kuralları Güney İtalya’da yerleşik firmalara nazaran daha belirgindir. Kartvizitlerin bir yüzünün İngilizce diğer tarafının ise İtalyanca bastırılması uygun olacaktır. İtalya kültüründe sosyal ve kültürel ilişkiler oldukça ön plandadır. Bu nedenle, iş konuşurken arada sanatsal ve kültürel konulardan da bahsetmek önemlidir. Akdeniz ülkelerinde her ne kadar randevu saatlerinde küçük gecikmeler yaygın olsa da toplantı zamanına uyulmalıdır. Kartvizit alışverişi yapmak yaygındır ve kartvizitinizin arkasında İtalyanca tercüme olması şık olacaktır. İtalyan iş kültüründe kişisel ilişkiler büyük bir rol oynamaktadır. İtalyanlar tanıdıkları ve güvendikleri kişilerle çalışmayı tercih ettikleri için üçüncü taraf tanıtımları yardımcı olabilmektedir. Ayrıca, ortaklar arasındaki kişisel ilişkiyi derinleştirdiği için, insanların mümkün olduğunca sık yüz yüze görüşmeleri de tercih edilir. İşletmeler genellikle pazartesi’den cumaya saat 8.30/9.00 ile 17.00/18.00 arasında çalışmaktadır. Öğle arası 1 veya 2 saattir. Ağustos ayında, dini kutlamalarda ve diğer ulusal tatil günlerinde herhangi bir toplantı düzenlenmemesi önem arz etmektedir. İtalya, tarihi kültürü ve doğal güzelliği turistler için favori bir ülke olması sebebiyle, İtalyanlar yabancılara karşı çok naziktir. İletişim kurmak için doğru dili ve doğru jestleri kullanma yeteneği, özellikle İtalya'da çok önemlidir. Genellikle iş ilişkisi kurulacak kişilerle ilk temas resmi olmalıdır.
Para Kullanımı
1 Ocak 2002'den bu yana İtalya’nın resmi para birimi avro (euro-€)’dur. İtalya’da başta büyük şehirler olmak üzere kredi kartları yaygın biçimde kullanılmaktadır. Diğer taraftan, 2023 yılı bütçe kanununda yapılan düzenleme ile nakit kullanım tutarı 1.000 avrodan 5.000 avroya yükseltilmiştir.