Hedef Pazar: Azerbaycan

Azerbaycan Cumhuriyeti Kafkasların geçiş noktası üzerinde, Büyük Kafkaslar ile Küçük Kafkaslar arasında yer almaktadır. Bölgenin en önemli özelliği tarihi geçit ve ticaret yolları üzerinde bulunmasıdır. Azerbaycan, 1991 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra, önemli siyasi, askeri, sosyal ve ekonomik problemlerle karşı karşıya gelmiştir. Yeniliklere hızla adapte olan ülke, SSCB’nin dağılması ile uzmanlaşma ve iş bölümüne dayalı ekonomik yapılanmanın sona ermesine, ülke sanayi için gereken ara mallarının ithalat yollarının kapanmasına rağmen bütün bu darboğazları aşmayı başarmıştır.

Ülke Ekonomisinin Yapı Taşı Enerji Kaynakları

Petrol ve gaz üretimi ile rafine edilmesi ülke ekonomisinin temelini oluşturmaktadır. Azerbaycan’ın başta petrol üretimi olmak üzere enerji kaynakları ihracatı Türkiye’nin ekonomik yapısı ve transit ülke konumu dolayısıyla önem taşımaktadır. Özellikle sanayi üretimi bakımından ithal edilen yer altı zenginliklerine bağlılık başta olmak üzere coğrafi konum olarak bölge zenginliklerinin ihraç pazarlarına aktarılması bakımından da önemli bir konumdadır. Bu bakımdan arz güvenliğinin sağlanması ve enerji ihtiyacının karşılanması anlamında da Türkiye-Azerbaycan arasındaki iş birliği önem teşkil etmektedir.

Dış Ticaret Verileri

Azerbaycan, 2022 yılında 38 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiştir. Ülkenin ihracat yaptığı başlıca ülkeler İtalya, Türkiye, İsrail, Hindistan ve Yunanistan’dır. Türkiye, ülkenin ihracatında %9 pay ile 2. Sırada yer almaktadır. Azerbaycan’ın 2022 yılında ih - raç ettiği başlıca ürünler: ham petrol (pet- rol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar); petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar; petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar; azotlu mineral veya kimyasal gübreler ve altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde)dır. 2022 yılında 15 milyar dolar ithalat gerçekleştiren ülkenin ithalat yaptığı başlıca ülkeler Rusya, Türkiye, Çin, Almanya ve Türkmenistan’dır. Türkiye, ülkenin ithalatında %16 pay ile 2. sıradadır. 2022 yılında ithal ettiği başlıca ürünler ise: otomobiller; petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar; tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış); ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar); buğday ve mahlutdur.

Sektörlerin Analizi

Sözü edildiği üzere yeraltı kaynakları bakımından çok zengin bir ülke olan Azerbaycan’ın ekonomisinin en önemli ayağını petrol ve gaz oluştururken, 2022 yılında ham petrol üretimi 32,6 milyon ton, gaz üretimi 46,7 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir. Azerbaycan, iklim ve toprak yapısı bakımından tarıma uygun bir ülkedir. Son yıllarda petrol fiyatlarının önemli bir şekilde azalması ve Azerbaycan’da yaşanan ekonomik kriz ülkenin tarım potansiyelini ön plana çıkarmıştır. Ülkenin zengin petrol ve doğal gaz kaynaklarına sahip olması neticesinde sanayinin temelini kimya, petro-kimya, makina imalat sanayi oluşturmuştur. Azerbaycan'ın sanayi kuruluşları ve bu sektörde faaliyet gösteren bireysel girişimciler tarafından 2022 yılında 86,0 milyar manat (50,6 milyar ABD dolar) değerinde veya bir önceki yılın aynı dönemine göre %1,1 daha az sanayi ürünü üretilmiştir. Sanayinin petrol/gaz sektöründe üretim %2,5 azalmış, petrol/gaz dışı sektörde ise %7,1 oranında artmıştır. Sanayi üretiminin %75,4'ü madencilik sektöründe, %20,6’sı işleme sektöründe, %3,4'ü elektrik enerjisi, gaz ve buhar üretimi, dağıtımı ve tedarikinde, %0,6'sı su temini, atık arıtma ve işleme sektöründe gerçekleşmiştir.

Doğrudan Yabancı Yatırımcı Potansiyeli

Doğrudan yabancı yatırımlar Azerbaycan’ın ekonomik canlanmasında anahtar rolü oynamıştır. Azerbaycan ülkedeki ekonomik sorunların aşılması ve istikrarın sağlanması neticesinde özellikle petrol çıkarma ve işleme sanayi bakımından yabancı yatırımlar açısından çok cazip bir pazar haline gelmiştir. Doğrudan yabancı yatırımların önemli kısmı petrol üretimi ve çıkarımı alanlarına olmuştur. Sermaye yatırımlarının %60 gibi önemli bir oranı hidrokarbon sektöründedir. Son on yıl içerişinde Azerbaycan’a yönelik gerçekleştirilen doğrudan yabancı yatırım girişleri, büyük ölçüde Azerbaycan’ın cari açıklarını finanse etmiş ve ekonomik büyümenin itici gücü olmuştur