Yüksek ihracat potansiyeli, iç piyasa tüketimi, doğal taş makineleri üretimi ve ihracatı ile ekonomiye önemli bir katkı sağlayan doğal taş sektöründe Türkiye, dünyanın en büyük 10 üreticisi arasında yer alıyor. Türkiye, kalitesi ve zengin renk seçenekleriyle fark yaratan doğal taşları ile dünyanın önemli merkezlerindeki seçkin mekanları süslüyor.

DÜNYA ÜRETİMİ

Dünya genelinde doğal taşların yapı ve dekorasyon malzemesi olarak kullanılmaya başlanması dünya doğal taş üretiminin artmasına neden olmuştur. Özellikle son on yılda görülen artış, kazanım ve işleme teknolojisindeki gelişmelere paralellik göstermektedir.

Dünya doğal taş rezervleri incelendiğinde Alp-Himalaya kuşağı içinde kalan Portekiz, İspanya, İtalya, Yunanistan, Türkiye, İran, Pakistan gibi ülkelerde karbonatlı kayaç (mermer, kireçtaşı, traverten ve oniks) rezervlerinin fazla olduğu görülmektedir.

İspanya, Norveç, Finlandiya, Ukrayna, Rusya, Pakistan, Hindistan, Çin, Brezilya ve Güney Afrika’da ise işletilebilir magmatik kayaç (sert taş) rezervlerinin yoğunlaştığı dikkati çekmektedir.

Asya kıtasında başta Çin olmak üzere, Hindistan, İran önemli üretim potansiyeline sahip olan ülkelerdir. Avrupa kıtasında ise İtalya, İspanya, Türkiye ve Portekiz doğal taş üretiminde ve ticaretinde söz sahibi ülkeler arasındadır.

DÜNYA TİCARETİ

Dünya doğal taş ihracatının toplam büyüklüğü 17 milyar doların üzerindedir. En fazla doğal taş ihracatı yapan ilk 5 ülke Çin, İtalya, Hindistan, Türkiye ve Brezilya’dır. Söz konusu ülkeler dünya doğal taş ihracatının yaklaşık yüzde 70’ini gerçekleştirmektedir.

Sektörün en büyük ithalatçısı ise 3 milyar doları aşkın ithalat gerçekleştiren ABD’dir. ABD, dünya ithalatında yaklaşık yüzde 20 pay almaktadır. İthalatta ABD’yi sırasıyla Çin, Güney Kore, Birleşik Krallık ve Japonya takip etmektedir.

TÜRKİYE ÜRETİMİ

Doğal taş sektörü, son dönemde yeni üreticilerin de pazara girmesiyle ivme kazanan; hem Türkiye hem de dünya ticareti için önem arz eden sektörler arasındadır.

Dünyanın en zengin mermer yataklarının bulunduğu Alp kuşağında yer alan Türkiye, 5,1 milyar metreküp –13,9 milyar ton muhtemel mermer rezervine sahiptir. Bu değer 15 milyar metreküp olduğu tahmin edilen dünya rezerv toplamının %33’üne karşılık gelmektedir.

Türk doğal taş sektörü; çeşit ve rezerv zenginliği, sektör deneyimi, ham madde bolluğu, deniz ulaşımında nakliye kolaylığı, dinamik sektör yapısı, kullanılan yeni teknolojiler ve geniş renk skalası ile dünya doğal taş piyasasında önemli bir yere sahiptir.

Türkiye’de çeşitli renk ve desenlerde kristalin kalker (mermer), kalker, traverten oluşumlu kalker (oniks), konglomera, breş ve magmatik kökenli kayaçlar (granit, siyenit, diyabaz, diyorit, serpantin, vb.) bulunmaktadır.

Dünya pazarlarında beğeni kazanabilecek nitelikte doğal taş çeşidine sahip olan Türkiye’de, rezervler Anadolu ve Trakya boyunca geniş bir bölgeye yayılmıştır. Rezervlerin bölgelere göre dağılımı, Ege Bölgesi %32, Marmara %26, İç Anadolu % 11, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Karadeniz ve Akdeniz Bölge’si %31 şeklindedir.

Sektörde yaklaşık 1.500 adet doğal taş ocağı, fabrika ölçeğinde faaliyet gösteren 2 bin kadar tesis, orta ve küçük ölçekli 9 bin atölye faaliyet göstermektedir. İstihdam edilen kişi sayısı 300 bin civarındadır.

Üretimin en fazla olduğu iller; Balıkesir, Afyon, Bilecik, Denizli ve Muğla’dır. Bu bölgelerdeki üretim, tüm üretimin % 65‘ini oluşturmaktadır. Ekonomik mermer yataklarının bulunduğu diğer iller ise; Bursa, Kırşehir, Çankırı, Çorum, Kastamonu, Niğde, Kayseri, Artvin, Bitlis, Erzincan, Bayburt, Sivas, Tokat, Denizli, Kütahya, Eskişehir, Diyarbakır, Elazığ, Çanakkale, Konya, İstanbul ve Manisa’dır.

Türkiye’de 80’in üzerinde değişik yapıda, 120’den fazla değişik renk ve desende mermer rezervi belirlenmiştir. Uluslararası piyasada en tanınmış mermer çeşitleri; Süpren, Elazığ Vişne, Akşehir Siyah, Manyas Beyaz, Bilecik Bej, Kaplan Postu, Denizli Traverten, Ege Bordo, Milas Leylak, Gemlik Diyabaz ve Afyon Şeker’dir.

Türk mermeri, farklı renk skalası ve kalitesiyle dünyanın pek çok ülkesinde, dünyaca tanınmış mekânlarda kullanılmaktadır. Vatikan’ın en önemli kiliselerinden biri olan Saint Pierre Kilisesi, ABD Beyaz Saray, Alman Parlamentosu, Fransa Parlamentosu ve ABD Temsilciler Meclisi ile dünyanın en önemli eğlence merkezlerinden Disneyland Türk mermerinin tercih edildiği başlıca mekanlar arasındadır.

Sektör; yüksek ihracat potansiyeli, iç piyasa tüketimi, doğal taş makineleri üretimi ve ihracatı ile Türkiye ekonomisine önemli bir katkı sağlamaktadır. Uygulanmaya başlanan modern ocak üretim yöntemleri ve son teknikler sayesinde rekabetin çok yoğun olduğu dünya doğal taş pazarına uygun  üretim ve pazarlama yapabilecek ürünler hazırlayan tesis sayısı artmıştır. Türkiye dünya doğal taş üretiminde lider on büyük üreticiden biri konumuna gelmiştir.

Üretimin tamamına yakın kısmı özel sektör tarafından yapılmaktadır. Türkiye’de yıllık doğal taş üretimi 11,5 milyon ton civarında olup işleme tesislerinin toplam plaka üretim kapasitesi 6,5 milyon m2 civarındadır.

Doğal taşlar grubunda mermerden sonra ikinci önemli doğal taş granittir. Plütonik magmatik kökenli bir kayaç olan granit, asidik bir bileşime sahiptir. Grinin çeşitli tonlarında renklere sahip olan granitler, genellikle dış kaplama ve yer döşemesinde kullanılmaktadır.

Doğal taşlar konusunda son dönemdeki önemli gelişme de 89/106/EEC sayılı “İnşaat Malzemeleri Direktifi” kapsamındaki CE işareti uygulamasıdır. İlgili direktif kapsamında iç ve dış cephelerde; yer ve duvar kaplaması amacı ile kullanılan mermer ve diğer doğal taşlarda CE işareti alma zorunluluğu getirilmiştir.

TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARET

İhracat

Türkiye’nin doğal taş sektörü ihracatında Çin %31,2’lik pay ile ilk sırada yer almaktadır. Çin’e yapılan ihracat 2020 yılında yaklaşık 540 milyon dolar civarında gerçekleşmiştir. Ayrıca doğal taş sektöründe 2020 yılında yalnızca Çin’e olan ihracatta değil, sektörün toplam ihracatında da yaklaşık %7’lik bir azalış meydana gelmiş sektör ihracatı 2020 yılı sonunda 1,73 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.

Türkiye’nin 2020 yılı ihracatında mermer, toplam doğal taşlar ihracatı içinde %95 payla ilk sırada yer almaktadır. İşlenmiş mermerin 994 milyon dolar, blok mermerin ise 658 milyon dolar seviyesinde ihracatı olduğu görülmektedir.

2020 yılında Çin’de başlayarak tüm dünyaya yayılan koronavirüs pandemisinin doğal taş ticaretini de olumsuz etkilemiştir. 2017 yılında 940 milyon dolar seviyesinde gerçekleşen Çin’e blok mermer ihracatı son dört yıl içerisinde sürekli azalarak toplam %43’lük bir düşüşle 2020 yılında 534 milyon dolar seviyesine kadar gerilemiştir. Aynı dönem içerisinde toplam blok mermer ihracatı da %40 azalarak 1 milyar 98 milyon dolardan 658 milyon dolar seviyesine gerilemiştir. Öte yandan işlenmiş

mermer haricinde ise Türkiye’nin doğal taş sektöründeki diğer önemli ihraç ürünleri blok ve işlenmiş granittir.

İthalat

Hindistan yaklaşık %32,3’lük pay ile Türkiye’nin ithalatında ilk sırada yer almaktadır. Hindistan’ı %15,1 oranında payı ile İtalya ve %13,6 payla İspanya takip etmektedir. 2020 yılında bir önceki yıla göre sektörün ithalatında yaklaşık %17 oranında bir artış gerçekleşmiştir.

 ‘6. Bursa Uluslararası Blok Mermer Fuarı’ 20-23 Ekim’de

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası öncülüğünde, TÜYAP Bursa Fuarcılık A.Ş ve Maden Mermer Üretici ve Sanayici İş Adamları Derneği (MADSİAD) işbirliğiyle hazırlanan Bursa Uluslararası Blok Mermer Fuarı, bu yıl 20-23 Ekim tarihlerinde kapılarını 6. kez ziyaretçilerine açmaya hazırlanıyor.

Türkiye’de konusunda tek ihtisas fuarı olan Bursa Uluslararası Blok Mermer Fuarı, düzenlendiği ilk günden bu yana her yıl artan bir başarı grafiği sergiliyor. İlk yılında 550 blok mermerin sergilendiği fuar, bugün itibariyle toplam ağırlığı 60 bin tona ulaşan 2 binden fazla blok mermerin sergilendiği büyük bir sektör buluşması haline geldi. 

Doğal taş sektöründe faaliyet gösteren 200’e yakın firma ve firma temsilciliğinin katılımı ile 7 ayrı salon ve açık sergileme alanında hazırlanan ‘sektörün en ağır fuarı’, yurt içi ve yurt dışından 40’a yakın ülkeden gelmesi hedeflenen iş insanını ağırlayarak sektör ticaretine hareket sağlayacak.